به گزارش مشرق، اسم اربعین که می آید ناخودآگاه دل ها یاد پیاده روی ای می افتد که جاودانه ترین است. اینجا سرزمین حیرت است. در روزگاری که آدمی یقینش را درباره ماهیت خود از دست داده و با خودش هم بیگانه است. راهپیمایی اربعین طی سالیان اخیر به یکی از پدیده های اجتماعی مهم در کشورهای اسلامی علی الخصوص ایران تبدیل شده است. این پدیده اجتماعی به دلیل مولفه های نوظهوری که در خود دارد، امکان بسیاری برای بهره مندی های هنری را ممکن کرده است. نهاد کتابخانه های عمومی کشور با توجه به اینکه در همه استان ها با وجود کتابخانه ها حضوری فعال دارد، امسال برای پیاده روی اربعین در سه استان مرزی ایلام، خوزستان و کرمانشاه موکب فرهنگی برجا کردند و برنامه های فرهنگی موکب ها با محوریت کودکان و نوجوانان بود.

براساس این گزارش، ادارات‌کل کتابخانه‌های عمومی استان‌های ایلام، خوزستان و کرمانشاه با برپایی ۶ موکب‌ در مناطق مرزی خود با کشور عراق، اقدام به ارائه خدمات فرهنگی کتاب‌محور کردند.

در موکب‌های این استان ها، برنامه های فرهنگی شامل برگزاری پویش «اول کتاب عشق نامش حسین بود» و برگزاری برنامه‌هایی برای کودکان و نوجوانان از جمله قصه گویی، شعرخوانی، پرده‌خوانی، مسابقه نقاشی، اوریگامی، اجرای طرح سلام بر حسین(ع)، بازی های فکری، عکس یادگاری، جمع خوانی نوجوانان، نمایش نماهنگ، موشن‌گرافی و انیمیشن‌های متناسب با اربعین و نمایشگاه کتاب‌های عاشورایی برپا شد. ثبت نام رایگان در کتابخانه‌های عمومی کشور  و فراهم آوردن امکان اسکان زائرین در سالن مطالعه کتابخانه‌هایی که در مسیرهای منتهی به مرز قرار دارند، از دیگر خدمات ارائه در این موکب‌ها بود.

فعالیت های فرهنگی در موکب ها

محمدرضا هراتی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه ها در خصوص فعالیت موکب‌های فرهنگی این نهاد می گوید: «مجموعه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور امسال در اقدامی تحت عنوان پویش «اول‌کتاب عشق نامش حسین(ع) بود» با خدمات و فعالیت‌هایی در خدمت زائران کربلا بود. این فعالیت‌ها در قالب قصه‌گویی، نقاشی، پرده‌خوانی، شعرخوانی، محافل شعر تخصصی در دو بخش بانوان عاشورایی و اربعین و همچنین پویش سلام بر حسین(ع) ویژه کودکان، طی ۳ هفته برگزار شد.

وی با اشاره به برپایی ۷ موکب با ارائه خدمات فرهنگی در چهار استان آذربایجان غربی، ایلام، خوزستان و کرمانشاه، ادامه داد: در کنار این فعالیت‌ها، سالن‌های مطالعه کتابخانه‌هایی که در مسیرهای منتهی به مرز هستند، برای اسکان زائرین آماده شد و همه همکاران ما در این استان ها و در کتابخانه ها در خدمت زائران بودند.

هراتی ضمن تقدیر از کتابداران، گفت: بار اصلی این فعالیت‌ها بر دوش همکاران عزیزم بود و ان‌شاءالله تخصص چندین ساله آنها در کنار تجربه امسال، موجب خواهد شد سال آینده در این ایام خدمات بهتری در حوزه فرهنگ ارائه دهیم.

سه موکب در کرمانشاه

استان کرمانشاه  یکی از استان هایی بود که در موکب های فرهنگی نهاد کتابخانه ها برنامه های متعددی را برای زائران تدارک دیده بود. معصومه حسنی‌خونسار، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان کرمانشاه با اشاره به تلاش‌های شبانه‌روزی همکاران اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی این استان در ارائه خدمات فرهنگی در موکب‌های اربعینی گفت: از همان ابتدای شهریور و پس از برنامه‌ریزی‌های ابتدایی و تقسیم کار، تقریباً تمام بچه‌های اداره‌کل درگیر این پروژه مهم شدند و با اشتیاق و به صورت جهادی تمام توان‌شان را برای برگزاری باکیفیت برنامه‌های فرهنگی در موکب‌های اربعینی‌مان مبذول داشتند.

حسنی‌خونسار با اشاره به تلاش‌های این اداره‌کل در راه‌اندازی موکب‌ برای ارائه خدمات فرهنگی به زائرین در مسیرهای مرزی منتهی به عراق اظهار داشت: برنامه‌ریزی‌های ما برای برپایی موکب‌های فرهنگی، با توجه به در اختیار داشتن اماکن متعدد در نهایت به ایجاد سه موکبِ «راه کربلا»، «قصر شیرین» و «خسروی» در کرمانشاه، قصر شیرین و مرز بین‌المللی خسروی انجامید.

وی در ادامه با اشاره به موکب «راه کربلا» گفت: این موکب در شهر کرمانشاه و در ابتدای مسیر منتهی به مرز قرار داشت. این موکب در زائرسرای راه کربلا برپا شده و با تجهیزاتی بسیار مناسب (شامل سرویس خواب کامل با ۷۰۰ تخت، در محیطی ۴۰۰ متری) با همکاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کرمانشاه در اختیار اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی کرمانشاه قرار گرفت. علی‌رغم اینکه در مرز بین‌المللی خسروی کتابخانه‌ داشتیم اما به خاطر مساحت کوچک آن تصمیم به یافتن فضایی مناسب‌تر گرفتیم که نتیجه آن همکاری با ارتش و جهاد کشاورزی و راه‌اندازی موکبی با ۸۰ متر مربع بود.

حسنی‌خونسار همچنین موکب «قصرشیرین» را سومین موکب در نظر گرفته شده توسط این اداره‌کل عنوان و خاطرنشان کرد: فضای مجاور کتابخانه عمومی علامه دهخدای این شهرستان با مساحت ۴۰ متر به این موضوع اختصاص داده شد.  با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) مقداری از هدایا و ادعیه‌های مرتبط با برنامه‌ها و فعالیت‌های موکب‌هایمان را تهیه کرده‌ و در اختیار مراجعین قرار دادیم.

وی با اشاره به برنامه‌های در نظرگرفته شده برای موکب‌های اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی کرمانشاه گفت: بیش از هر چیز هدف‌گذاری‌های اصلی‌مان را بر اساس برنامه‌های تدوین شده توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تنظیم و تلاش کردیم با ارائه خدمات مبتنی بر فرهنگ، شیوه‌ای بدیع و جدید در خدمت‌رسانی فرهنگی برای زائرین اباعبدالله‌الحسین(ع) فراهم سازیم. برگزاری برنامه شعرخوانی آیینی ویژه بزرگسالان یکی از برنامه‌های تقریباً ثابت موکب‌های سه‌گانه ما است که به همت محفل ادبی ما برقرار شد. اجرای پرده‌خوانی نیز از برنامه‌های مستمر ما در موکب‌ها بود که توسط کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان برای کودکان و نوجوانان برگزار شد. پویش «سلام بر حسین»، نمایش پویانمایی‌های مرتبط با اربعین حسینی و برگزاری نمایشگاه کتاب، بخشی دیگر از برنامه‌های فرهنگی ما در موکب‌ها برای گروه‌های سنی مختلف بود.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی کرمانشاه با اشاره به استقبال زائرین، کودکان و نوجوانان از موکب‌های فرهنگی نهاد در این ایام عنوان کرد: در روزهایی که مرز بسته بود، بسیاری از خانواده‌ها فرزندان خود را با خیال راحت به ما می‌سپردند و ما نیز به صورت شبانه‌روزی همراه آنان بودیم. در روزهای طاقت‌فرسا و گرم آن ایام حتی محوطه کتابخانه دهخدا را نیز به اسکان زائرین اختصاص دادیم و تلاش کردیم تا برای ساعاتی آنها را به ضیافت کتاب با محوریت فرهنگ اربعین دعوت کنیم. هدف مجموعه اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان کرمانشاه در ارائه خدمات فرهنگی به زائرین اربعین، ادای احترام و ارادت به ساحت حضرت اباعبدالله(ع) و خدمتگزاری برای اهداف ارزشمند و متعالی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است.

عهد با حسین(ع)

موکب چذابه از موکب های شلوغ نهاد بود و فعالیت های زیادی در آن انجام می شد. عباس حسین‌زاده، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان با اشاره به برپایی دو موکب ارائه خدمات فرهنگی به زائرین اربعین حسینی توسط اداره‌کل این استان گفت: با تدبیر دبیرکل نهاد و تأکیدات معاونت توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد، بر خلاف سالهای گذشته که خلأ حضور موکبی با رویکرد فرهنگی در میان موکب‌های مردمی مستقر در مرز چذابه احساس می‌شد، با برپایی این دو موکب، موفق به ارائه خدمات فرهنگی به عاشقان اباعبداللله‌الحسین(ع) شدیم. در ابتدا با انتخاب کتابخانه عمومی طریق‌القدس در بستان (شهرستان دشت آزادگان) به عنوان یکی از نزدیک‌ترین کتابخانه‌ها در ۲۵ کیلومتری مسیر منتهی به مرز چذابه تلاش کردیم فضایی برای اسکان بخشی از زائرین تعبیه و بخشی را نیز برای پارک خودروهای آنان در نظر بگیریم تا با خیالی آسوده به ادامه پیاده‌روی‌شان مبادرت ورزند.

این مقام مسئول با اشاره به موکب مستقر در مرز چذابه بیان داشت: این موکب در فضایی به مساحت ۴۰۰ متر مربع برپا شد و عمده فعالیت‌هایش را از حدود سه هفته پیش از اربعین آغاز و به زائرین اربعین خدمات فرهنگی ارائه کرد.

حسین‌زاده با اشاره به ویژگی‌های منطقه چذابه، تصریح کرد: این منطقه در میان اهالی بومی به کربلای ثقیر یاد می‌شود و بسیاری از افرادی که به دلایل مختلف امکان سفر به کربلای معلی را ندارند، مسیر دو کیلومتری موکب‌ها تا پایانه مرزی را پیاده‌روی می‌کنند و با همین مقدار، ارادت خودشان به حضرت سیدالشهداء(ع) را نشان می‌دهند.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خوزستان ضمن اشاره به همراهی بیش از ۴۰ نفر از کتابداران و ۱۵ نفر از همکاران ستادی در موکب چذابه، افزود: مخاطبان موکب‌ها صرفاً زوار اربعین نیستند و بسیاری از کودکان و نوجوانان این منطقه نیز به این مکان‌ مراجعه می‌کنند و از خدمات ارائه شده بهره‌مند می‌شوند. نقاشی، پرده‌خوانی با ۴ پرده توسط کتابداران، عضویت رایگان در کتابخانه‌های عمومی استان، اعطای برگه‌های معرفی شهدای مدافع حرم خوزستان به زوار برای زیارت به نیابت از آنها، اجرای طرح «سلام بر حسین(ع)» توسط کودکان و اجرای پویش «اول کتاب عشق نامش حسین(ع) بود» با استفاده از خوانش کتاب «به روایت آه» نوشته ابوالفضل زرویی نصرآباد که محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در بازدید از موکب در اجرای آن سهیم شدند، بخشی از برنامه‌های روزانه موکب‌ها در این ایام بود.

حسین‌زاده با اشاره به یکی از طرح‌های ابتکاری موکب‌های این اداره‌کل که با استقبال گسترده‌ای نیز مواجه شده، بیان داشت: «عهد بستن با امام حسین(ع)» عنوان طرحی بود که در ابتدا برای کودکان و نوجوانان در موکب‌ها تدارک دیده شده بود اما رفته‌رفته به برنامه‌ای مورد استقبال از سوی تمام گروه‌های سنی تبدیل شد. در این طرح تکه پارچه‌ای متبرک با نام امام حسین(ع) در کنار موکب پهن شده و ازائرین خواسته شد با دست گذاشتن بر مقداری گل یا رنگ، پارچه را لمس و حاجتی از اباعبدالله(ع) طلب کرده و سپس قول(عهد) دهند که پس از برآورده شدن آن کاری در ازایش انجام دهند. در یکی از دفعاتی که زائرین مشغول مشارکت در اجرای این طرح بودند، کودکی را دیدم که برای کمک امام حسین(ع) به پدرش در پرداخت قرض‌هایش دعا و سپس عهد می‌بست. مواجهه با این مورد حقیقتاً احساسی و تأثیرگذار بود و جلوه‌ای مشعشع از کلاس درسِ فرهنگ حسینی را پیش چشم ما احضار کرد.

زائران حسین در کتابخانه

کتابخانه مهران را محل اسکان زائران کردند و با سرگرم کردن بچه ها سعی کردند تا خاطره خوشی را برایشان رقم بزنند. سمیه حیدری مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان ایلام با اشاره به سابقه این استان در ارائه خدمات به زائرین حرم اباعبدالله(ع) عنوان کرد: شهرستان مهران در سالهای گذشته یکی از دروازه‌های شناخته‌شده عبور زائرین عتبات عالیات بوده و از شمار قابل‌توجهی از هموطنان در این مسیر پذیرایی کرده است. تحلیل راهبردی از این سابقه باعث شد تا امسال با تأکیدات نماینده محترم ولی‌فقیه در استان و همراهی استاندار ایلام و ناوبریِ نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور درصدد برپایی موکب‌هایی برای امتزاج شعور حسینی در کنار شور حسینی برآییم و با برگزاری جلساتی متعدد، برنامه‌هایی کاربردی و موثر برای ارائه خدمات فرهنگی در قالب موکب‌های اربعینی تدوین کنیم.

وی در ادامه افزود: تقریباً همان ابتدای ماه محرم، بسته‌ پیشنهادی‌مان برای ارائه خدمت‌رسانی فرهنگی را به نهاد ارائه کردیم که خوشبختانه مورد تأیید دبیرکل نهاد قرار گرفت. نخستین اقدام ما نیز پس از این موافقت و همراهی، اختصاص فضای فیزیکی مناسب برای انجام فعالیت‌های فرهنگی بود.

حیدری با اشاره به انتخاب کتابخانه عمومی امام رضا(ع) مهران به عنوان یکی از موکب‌های اداره‌کل ایلام گفت: این کتابخانه به دلیل مجاورت به «پل زائر» در خروجی شهر مهران به سمت کربلای معلا و نجف‌اشرف بهترین انتخاب بود؛ سالن‌های مطالعه این مرکز فرهنگی، فضایی مناسب برای اسکان زائرین و بخش کودکِ آن موقعیتی مناسب برای ارائه خدمات فرهنگی به کودکان و نوجوانان بود. تلاش کردیم در کنار ارائه خدمات رفاهی به زوار، فعالیت‌های فرهنگی متنوعی را برای آنها فراهم کنیم.

 مدیرکل کتابخانه‌های عمومی ایلام با اشاره به برخی از برنامه‌های اجرا شده در موکب‌های این استان یادآور شد: عضویت رایگان در کتابخانه‌های عمومی، معرفی کتاب‌های نهضت عاضورا، پویش سلام بر حسین، پرده‌خوانی، نقاشی، جمع‌خوانی و قصه‌گویی بخشی از مهم‌ترین برنامه‌هایی است که در موکب‌ها برگزار شده است.

وی  در ادامه از همکاری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد استان ایلام در دایر کردن سینمایی سیار در جوار موکب‌ها خبر داد و بیان داشت: این سینمای سیار در محل اسکان زائرین مستقر شده و همه روزه در دو نوبت برای زائرین فیلم‌هایی با موضوع فرهنگ حسینی پخش می‌کند. در کنار اکران فیلم، اجرای نمایش‌ خیابانی «نیمه سیب» و برپایی نمایشگاه نقاشی عاشورا با حضور شماری از هنرمندان هنرهای تجسمی شهر مهران نیز از دیگر اقدامات فرهنگی در این موکب‌ها بود.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی ایلام در ادامه با نقل خاطره‌ای از موکب‌های این اداره‌کل بیان داشت: نخستین خانواده‌ای که در قالب زائر در کتابخانه امام رضا(ع) اسکان داده شد پس از بازگشت از پیاده‌روی اربعین نیز به این مکان بازگشت و ضمن تشکر از ارائه خدمات مناسبی که موکب ما در مسیر رفت برای کودکش انجام شده، خواستار استمرار حضور این موکب فرهنگی در سال‌های آتی شده بود.

حیدری در پایان از استقبال و تقدیر شمار قابل‌توجهی از زائرین از فعالیت‌های فرهنگی موکب‌های اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان ایلام گفت: برخی از زائرین در بازگشت از دعا کردن ما در طول مسیر و حتی برداشتن شماری از قدم‌هایشان در مسیر زیارت به نیت ما خبر می‌دادند که در نوع خود اتفاقی تأثیرگذار و فراموش‌نشدنی بودند.